Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu

Dissosiyatif kimlik bozukluğu, çoklu kişilik bozukluğu olarak da bilinir. Erken çocukluk döneminde yaşanan şiddetli travma, genellikle aşırı ve tekrarlayan fiziksel, cinsel veya duygusal istismar gibi birçok faktörün neden olduğu düşünülen karmaşık bir psikolojik durumdur.

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Nedir?

Dissosiyatif kimlik bozukluğu, travma sonucu ortaya çıkan, ciddi bir ayrışma biçimidir. Bu bozukluk, düşüncelerde, hatıralarda, duygularda, eylemlerde ve kimlik duygusunda bağlantı eksikliğine yol açar. Dissosiyatif kimlik bozukluğu, kişinin yaşadığı travmanın bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülür. Bu ayrışma, bir başa çıkma mekanizması olarak görülür. Kişi, özümsenemeyecek kadar şiddetli, travmatik acı verici bir durum veya deneyimden kaynaklı, kendini kişilik olarak tamamen ayırır veya kapatır.

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Kimleri Tehdit Eder?

Araştırmalar, kişilik gelişimine müdahale eden dissosiyatif bozukluğun (DKB) nedeninin, özellikle duygusal ihmal veya istismarın erken çocukluk yıllarında, kişiler arası ve çevresel streslere verilen psikolojik bir tepki olduğunu göstermektedir. Dissosiyatif bozuklukların %99’u, genellikle 6 yaşından önceki hassas bir gelişim aşamasında tekrarlayan, bireye aşırı yüklenilmesi ve sıklıkla yaşamı tehdit eden rahatsızlıklar veya travmalarla ilgili kişisel yaşanmışlıklardır. Disosiyasyon, genellikle kalıcı ihmal veya duygusal istismarda görülse de aleni bir fiziksel veya cinsel istismar olmadığında da görülebilir. Bulgular, bu rahatsızlığı yaşayan çocukların dissosiyatif hale gelebileceğini, korkutucu ve öngörülemez ebeveynlerin olduğu ailelerde daha sık görüldüğünü göstermektedir. Çalışmalar, DKB’nin insan nüfusunun yaklaşık %1’ini etkilediğini göstermektedir.

Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu ile İlişkili Ruhsal Bozukluklar Nasıl Tespit Edilir?

Dissosiyatif kimlik bozukluğu, bir kişinin zihninde bulunan iki veya daha fazla farklı kimlik veya kişilik durumunun sürekli olarak davranışlarını kontrol etmesiyle karakterize edilir. Kişinin önemli kişisel bilgileri hatırlamama ve bellekteki dalgalanmalar gibi belirgin bellek varyasyonları gibi semptomları da kapsayabilir. Bu değişiklikler veya kimlikler, her bireyin kendi yaşı, cinsiyeti ve ırkı gibi farklı özelliklere sahip olabilir ve farklı duruşlar, jestler ve konuşma biçimleri de gösterebilir. Bu alterler bazen hayali insanlar, bazen de hayvanlar olabilir. Çocuklarda gözlemlenen bu değişimler, kişinin davranış ve düşüncelerini kontrol eden “her bir kişilik” tarafından gösterilir ve geçişler saniyelerden dakikalara, hatta günlere kadar sürebilir. Bazıları, bu değişikliklerin veya kimliklerin terapistin isteklerine çok duyarlı olacağı durumlarda hipnoz tedavisi arar.

Dissosiyatif kimlik bozukluğu, ayrıca baş ağrısı, hafıza kaybı, zaman kaybı, translar ve “vücut dışı deneyimler” gibi diğer semptomları da içerebilir. Bu bozuklukta olan bazı insanlar, kendilerini sabote etmeye, kendi kendine veya dışarıya yönelik şiddete eğilimli olabilir. Örneğin, dissosiyatif kimlik bozukluğu olan bir kişi, normalde yapmayacağı şeyleri yaparak, örneğin aşırı hız yapmak, dikkatsiz araba kullanmak veya işvereninden veya arkadaşından para çalmak gibi bazı davranışları, kendini mecbur hissederek yapabilir. Bazıları, bu duyguyu sürücü olmaktan çok, bedenlerinde bir yolcu olarak tanımlar ve gerçekten başka seçeneklerinin olmadığına inanır. Dissosiyatif kimlik bozukluğu, bir kişinin yaşama deneyimini değiştirebilecek birkaç psikolojik süreç içerebilir.

Derealizasyon, gerçek dünyanın anlaşılması zor ya da uzak görünmesine neden olan bir hissidir. Amnezi ise önemli kişisel bilgilerin, sıradan unutkanlıktan daha kapsamlı olarak hatırlanamamasıdır. Ayrıca, yapılan tartışmaların hatırlanmaması veya anlamlı bir konuşmanın içeriğinin saniyeler içerisinde unutulmasına da neden olan mikro amneziler de olabilir. Kimlik karmaşası ve kimlik değişikliği, bir kişinin kim olduğu konusunda kafa karışıklığı duygusu içeren durumlardır. Örneğin, bir kişinin hayatta kendisini ilgilendiren şeyleri, siyasi, dini veya sosyal bakış açılarını, cinsel yönelimlerini veya mesleki hırslarını tanımlamakta güçlük çekmesi kimlik karmaşasına örnektir. Bu belirgin değişikliklere ek olarak, kişi zaman, yer ve durumda bozulmalar da yaşayabilir.

Bu ayrışmış durumların tamamen olgun kişilikler olmadığı ve daha ziyade kopuk bir kimlik duygusunu temsil ettiği kabul edilmektedir. Tipik olarak, dissosiyatif kimlik bozukluğu ile ilişkili amnezi , farklı kimlik durumları, otobiyografik bilgilerin farklı yönlerini hatırlar. Genellikle, bireyin içinde, gerçek adıyla özdeşleşen bir “ev sahibi” kişilik vardır. İronik olarak, ev sahibi kişilik genellikle diğer kişiliklerin varlığından habersizdir.

Bu yazımızda, derealizasyon, amnezi, kimlik karmaşası ve dissosiyatif kimlik bozukluğu gibi psikolojik bozuklukların belirtilerini inceledik. Özellikle çocukluk çağında bu tür bozukluklara yönelik önleyici tedbirlerin önemine değindik. Sitemizde yer alan diğer yazılarımızda da çocuk ruh sağlığı konularını ayrıntılı olarak inceleyeceğiz. Bu nedenle, çocuklarınızın ruh sağlığı ile ilgili bilgi edinmek isterseniz, sitemizdeki diğer çocuk ruh sağlığı makalelerini okuyabilirsiniz.