Okula Gitmek İstemeyen Çocuğa Nasıl Davranmalı?

Okula veya kreşe gitmek istemeyen çocuğa nasıl davranmalı? Çocuklar neden okula gitmek istemez? Okul reddi ne demektir?

Okul reddi genellikle, hastalık veya tatil nedeniyle okula ara verdikten, yeni bir okula başlama veya ilkokuldan liseye geçiş gibi büyük bir değişiklikten sonra ortaya çıkar.

Okul reddi için hiçbir faktör veya kişi suçlanamaz; okul reddi, başarısızlık korkusu, aşırı korumacı ebeveynlik, hastalık veya zorbalık gibi çocuğun ailesini, okulunu ve diğer sosyal problemleri içeren birçok risk faktörünün bir araya gelmesinden kaynaklanır.

Okula Gitmek İstemeyen Çocuğa Nasıl Davranılmalı?

Okul reddi genellikle, bilişsel davranışçı terapi uygulamasıyla tedavi edilir. Bilişsel davranışçı terapi, rahatlamayı ve kaygı verici düşüncelerin üstesinden gelmeyi sağlamak ve stresli sosyal duruma kademeli olarak maruz kalmayı desteklemek için uygulanır. Tedaviye, optimal destek stratejilerini belirlemek ve okulla irtibat kurmak amacıyla ebeveynler de dahil edilir.

Okul reddine yönelik müdahaleler, gelişim dönemine göre her yaştan çocuğa uyarlanabilir. Müdahalenin amacı, okula devam etmeyi sağlarken sıkıntı veya rahatsızlıkla başa çıkma becerileri kazandırmaktır. Yapılan araştırmalar, profesyonel destekle okula devamın sağlanabileceğini fakat kaygının bir süre daha devam edebileceğini gösteriyor.

Çocuğunuz okula gitmeyi reddediyorsa aşağıdaki durumları göz önünde bulundurup ona göre bir yol izleyebilirsiniz.

Yardım İstemekte Geç Kalmayın

Öğrenci velileri ve okullar, genellikle okula gitmek istemeyen çocuğa müdahale etmekte geç kalırlar. Bu durum da sorunun derinleşmesine ve yerleşmesine neden olur.

Ne yazık ki, kaçırılan her okul günü, akademik başarı üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. Devamsızlık yapan çocukların, okulu bırakma, duygusal ve davranışsal problemler yaşama ve  sosyal hayata uyum sağlama gibi sorunları yaşama ihtimali yüksektir.

Bu olumsuz sonuçlarla karşılaşma ihtimalini en aza indirmek için erken hareket etmeli ve gerekirse profesyonel yardım almalısınız.

Çocuğun Okula Gitmek İstememesinin Nedenlerini Tespit Edin

İkinizin de sakin olduğu bir zaman diliminde (konuşmak için okul sabahlarını tercih etmemelisiniz), çocuğunuzdan okula gitmek istememesinin nedenlerini anlatmasını isteyin. Birlikte, bu sorunları çözebilir veya bunları yönetmek için bir strateji geliştirebilirsiniz.

Daha küçük veya duygularını ifade etmekte güçlük çeken çocuklar için,

Gözlemle-Doğrula-Yönlendir modelini kullanmanız gerekebilir.

Şunu gözlemleyin: “Sabahları üzgün ve kaygılı olduğunu ve sık sık evde kalmak istediğini fark ettim.”

Doğrulayın: “Hepimiz bazen üzüntü duyuyor ve kaygılı hissediyoruz. Bu durum tabi ki rahatsız edici olabilir.”

Yönlendirme: “Okula devam etmek çok önemlidir. Okula gitmene yardımcı olmak için sana nasıl yardımcı olabilir?”

Nazik Ama Kararlı Olun

Çocuğunuz üzücü bir durum yaşadığında ona nezaket göstermeniz önemlidir. Nezaket, kaygıları hakkında konuştuklarında onları dinleyerek, fiziksel açıdan sevgi göstererek (sarılma, öpme gibi) veya hayal kırıklığı yaşadığında sakin kalıp destek olarak gösterilebilir.

Çocuğunuzun okula gitmek konusundaki endişelerini dinlemeniz önemlidir.

Çocukların korkularıyla yüzleşmelerini sağlamanın yolu, özgüvenlerinin geliştirilmesiyle ilişkilidir. Kaygıyı tetikleyen olayları görmezden gelmek veya kaçınmak, uzun vadede kaygıyı artırır.

Öfke krizlerini kontrol altına almak için şunları yapabilirsiniz;

Nazik olun fakat okul reddi problemiyle baş edebilmek için çocuğunuzla birlikte çalışmada kararlı olun. Bu kararlılığı şu şekilde ifade edebilirsiniz;

“Okula gitmenin bazen zor gelebileceğini anlıyorum. Kaygılarını birlikte çözebiliriz. Fakat derslere katılman gerekiyor. Çünkü okulda geçen her gün önemlidir.”
Konuyla ilgili ayrıca, “Çocuklarda Öfke Kontrolü Nasıl Sağlanır?” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Açık ve Tutarlı Mesajlar Verin

Araştırmalar ebeveynlerin okula devam konusunda farklı iletişim şekillerinin, kritik farklılıklar oluşturduğunu gösteriyor.

Şöyle bir senaryo düşünün;

Çocuğunuzun sabah 08:45’te evden çıkması gerekiyor. Sabah 08:15’te çocuğunuzu okul için uyandırıyorsunuz ve uykusunu alamadığını düşünüp kaygılanarak yatağa oturup “bugün nasıl hissediyorsun” diye soruyorsunuz. Çocuğunuzun canının sıkıldığını görüyorsunuz ve size okula gitmek istemediğini söylüyor. Endişeyle, “gidebilseydin gerçekten iyi olurdu” diyorsunuz. Çocuğunuz reddediyor. Dışarı çıkmadan önce kaygılı ve üzgün hissetmeye başlıyorsunuz ve çocuğunuza “okula gitmemezlik yapamazsın” diyorsunuz.

Çocuğun hazırlanmasına az bir zaman kalmıştır. Ebeveyn net bir duruş sergileyememiştir ve kaygılıdır. Okula devam etmesi konusundaki mesajlarınız net değildir ve odadan kaygıyla ayrılmışsınızdır.

Aşağıdaki yaklaşım, okula gitmek istemeyen çocuğa karşı çok daha doğrudur;

• Çocuğu her gün aynı saatte, okula hazırlamak için yeterli zaman olacak şekilde uyandırmak
• “Okula gitme vaktin geldi” ve “okula gitmek istemediğini biliyorum fakat evde kalmana izin veremeyiz” gibi okula devam konusunda net mesajlar vermek
• Çocuk stresliyse kademeli olarak çocuğunuzu okula gitmeye hazırlayabilirsiniz; “önce kahvaltımızı yapalım”, “okul çantamızı hazırlayalım” vb.

Okula Gitmediği Günler İçin Rutinler Belirleyin

İyi niyetli anne-babalar, çocuklarının okula devamını teşvik etme çabalarının çoğu zaman,  uzun saatler boyunca uyuma, günü dinlenerek, TV izleyerek ve video oyunları oynayarak ya da aile bireylerinden daha fazla ilgi görerek geçirme isteği gibi evde kalmaya yönelik olumlu pekiştirmeler tarafından engellendiğini göreceklerdir.

Bir çocuk okula gitmiyorsa, şımartılmamalıdır.

Çocuğunuz okula gitmediği günlerde bazı kurallara uymak ve belirlediğiniz rutinleri uygulamak zorunda kalmalıdır.

• Okul saati süresince pijamalarıyla değil, okul kıyafetleriyle kalmasını sağlayın
• Okul saatlerinde TV ve internet erişimini engelleyin veya sınırlandırın
• Ev ödevlerini yapmasını ve derslerini tekrar etmesini sağlayın
• Mümkün olduğunca evden çıkmasına engel olun. Alışverişe, parka vb. gitmesine izin vermeyin

Sabırlı ve Hoşgörülü Olun

İlgili herkesle iletişim kurun ve durumu net bir şekilde ortaya koyun. Ebeveynler, okul yönetimi ve çocuğunuzun doktoru gibi ilgili diğer uzmanlarla durumu değerlendirin.

Okula gitmek istemeyen çocuklar, okulda öğretmenlerine veya ilgili görevlilere sıklıkla baş ağrısı, mide bulantısı benzeri şikayetlerle giderler. Eğer sağlık problemleriyle ilgili kaygılarınız varsa, bir doktora başvurabilirsiniz. Fiziksel bir hastalığı yoksa, muhtemelen bu şikayetler anksiyete ile ilgilidir.

Yaşadığı zorluklar konusunda çocuğunuzun sınıf öğretmeni veya okulun rehber öğretmeni ile konuşun. Çocuğunuzun devamsızlıkları için bir planlama yapmanıza, uygulanabilir stratejiler belirlemenize, muhtemel sosyal problemlerin (akran zorbalığı gibi) veya öğrenme sorunlarının ele alınmasında yardımcı olabilirler.

“Okula gitmek istemeyen çocuğa nasıl davranmalı” konusu can sıkıcı olsa da, doğru müdahale ve yaklaşımlarla bu sorunun çözümlenmesi mümkündür. Çocuğun okulu sevmesi, okula devam etmesi ve  derslere katılımı için gerekirse profesyonel yardım almalısınız. Her şeyden önemlisi, “okula gitmek istemeyen çocuğa nasıl davranılmalı” sorusunun temel cevabı; sabır, hoşgörü ve çözüm odaklı bir yaklaşım göstermektir.