Çocuklarda Ahlak Gelişimi

Çocuklarda ahlak gelişimi nasıl sağlanır? Çocuklarımıza ahlaklı olmayı nasıl öğretebiliriz? Çocuklara ahlak eğitimi nasıl verilmelidir?

Ahlak gelişimi, doğumla başlayıp ölüme kadar devam eden zorlu ve uzun bir süreçtir. Gözlerini dünyaya açan bebeğin en büyük ihtiyacı güven, sevgi ve ilgidir. Anne-baba tarafından bu ihtiyaçların karşılanması, çocuğun ahlaki gelişimi açısından büyük bir öneme sahiptir.

4 yaşına kadar somut ve soyut kavramların farkında olmayan çocuk, ancak bu yaştan sonra diğer insanların kendisinden farklı duygu ve düşünceler içinde olabileceğini kavrayabilir.

Kişiliğimizin önemli birer parçası olan ahlaki davranışların temeli çocuklukta atılır ve insanlarla olan iletişimimizde, dünyaya bakışımızda, olaylara ve durumlara karşı verdiğimiz tepkilerde kendini gösterir.

Çocuğun ilk çocukluk yıllarında ailesinden ve yakınlarından edindiği izlenimler, yaşadığı tecrübeler onun merhametli biri olup olmayacağını belirleyen en önemli faktörlerden biridir.
Anne-baba çocuğa bir yetişkine yaklaşır gibi yaklaşmalı fakat ondan bir yetişkinin göstereceği davranışları beklememelidir. Anne-baba çocuğa her konuda anlayışla yaklaşmalı ve neyi neden yapması veya yapmaması gerektiğini doyurucu bir biçimde açıklamalıdır. Burada anlayıştan kastım sınırsız özgürlük anlamına gelmemektedir. Çocuğa sınırlar konulmalı, bu sınırların ve kuralların gerekçeleri çocuğa açıklanmalıdır.

Anne babanın birbirine saygı göstermediği, sıklıkla yalan söylediği, şiddetin hakim olduğu bir ortamda çocuğun ahlaki gelişiminin sağlıklı olması beklenemez. Böyle bir aile ortamında büyüyen çocukların, karşısındakinin duygularını anlaması, empati kurabilmeleri pek de mümkün değildir. Ağlayan bir arkadaşına karşı merhamet duymaz, canlılara zarar vermekten çekinmez.

Okula başlayan çocuğun, okula uyum süreci yeme içme alışkanlıkları eşyalarına sahip çıkabilme becerileri ödev bilinci ailede aldığı eğitim ile doğrudan ilgilidir. Bu ödev ve sorumluluklarını gerektiği gibi yerine getiremeyen çocuklar, şayet herhangi bir gelişim problemi yaşamadılar ise ailelerinden eksik veya yanlış eğitim almış demektir.

Çocukların Empati Yeteneğinin Gelişmesi

Ahlaklı bir çocuk yetiştirmenin en önemli adımlarından biri, empati yeteneğinin geliştirilmesinden geçer. Bu nedenle çocuğun başkalarının duygu ve düşüncelerini anlamasına ve dikkate almasına yardımcı olmalıdır. Empati yeteneği gelişmiş bir çocuk yetiştirebilmenin en iyi yolu da, yine anne-babanın iyi birer örnek olabilmesidir. Yapılan pek çok araştırma televizyonun bencilliği körüklediğini, dolayısıyla hoşgörü nezaket ve yardımseverlik duygularını körelttiğini ortaya koymaktadır. Bu nedenle çocuğun televizyon izleme saati sınırlandırılmalıdır. 18 aylıktan küçük bebeklereyse kesinlikle televizyon izletilmemelidir.

Bütün çocuklar tertemiz  doğdukları için, kötü ve başarısız çocuk yoktur. Kötü bir eğitimden geçmiş, sevgiden ve ilgiden yoksun kalmış, başarısızlığa itilmiş, ihmal edilmiş çocuk vardır. Ahlaki duyguları gelişmiş ve ahlaki davranışlar gösteren çocuklar, anne babalarından iyi birer eğitim almış, sevgi ve ilgiden yoksun kalmamış çocuklardır.

Yapılan bazı araştırmalara göre, bebeğin ilk doğduğu saatlerde anne ile bebek arasında uzmanların “güven bağı” adını verdiği manyetik bir bağ oluşmaktadır. Annenin beynindeki hipofiz bezinden salgılanan prolaktin hormonu, annenin aşırı derecede duyarlı bir hale gelmesine neden olur. Doğumdan sonraki ilk saatlerde, salgılanan bu hormon sayesinde anne, bebeğinin çıkardığı ilk sesleri, ilk ağlamasını, kokusunu, teninin yumuşaklığını vb. hafızasına silinmemek üzere kaydeder. Bu nedenledir ki, doğumdan hemen sonra annenin bebeğini kucağına alması çok önemlidir. Bebekle anne arasındaki bu iletişim, bebeğin annesine olan güven ve bağımlılığı açısından hayati bir öneme sahiptir. Ahlaki eğitimin temellerinden biri de çocuğun ebeveynlerine güven duymasıdır.

Sitemizden ebeveynlik ile ilgili diğer birçok konuyu okuyabilirsiniz.