Oedipus Kompleksi Nedir? Elektra Kompleksi Nedir?

Oedipus kompleksi nedir? Elektra kompleksi nedir? Oedipus kompleksi nasıl ortaya çıkar? Çocuklarda Oedipus kompleksi nasıl çözülür?

Oedipus kompleksi, Sigmund Freud tarafından psikoseksüel gelişim aşamaları teorisinde, hem Oedipus hem de Elektra kompleksi için kullanılan genel bir terimdir.

Oedipus kompleksi, libido (yaşam gücü) kaynağının çocuğun vücudunun erojen bölgelerinde yoğunlaştığı fallik gelişim evresi (3-6 yaş) sırasında ortaya çıkar (Freud, 1905). Freud’un teorisine göre, gelişimin bu evresinde çocuklar, karşı cinsten ebeveynleri için bilinçsiz bir arzu ve aynı cinsiyetten ebeveynlerine karşı kıskançlık ve haset duygusu yaşarlar.

Oedipus Kompleksi Nedir?

Oedipus kompleksi, Sigmund Freud’un bir teorisidir ve psikoseksüel gelişimin Fallik döneminde ortaya çıkar. Oedipus kompleksi, 3 ila 6 yaşları arasında, bilinçsizce annesine cinsel olarak bağlanan ve babasına (rakip olarak gördüğü) düşman olan bir erkek çocuğunun tavır ve davranışlarını tanımlar.

Erkek çocuğunda Oedipus kompleksi, daha doğru bir tanımlamayla çatışma, çocuğun annesi için bilinçsiz cinsel arzular geliştirmesi nedeniyle ortaya çıkar.

Kıskançlık, annenin sevgi ve ilgisinin nesnesi olan babaya yöneliktir. Anneye yönelik bu duygular ve babaya yönelik rekabet, babasından kurtulup annenin yanında yer alma fantezilerine yol açar. Babaya karşı düşmanca duygular hadım edilme kaygısına, babanın ceza olarak onu hadım edeceğine dair mantıksız bir korkuya neden olur.

Bu kaygıyla baş edebilmek için erkek çocuğu, babayla özdeşleşir. Bu, oğlunun babasının sahip olduğu tutum, özellik ve değerleri (örneğin kişilik, cinsiyet rolü, erkeksi baba tipi davranışlar vb.) benimsediği ve içselleştirdiği anlamına gelir.

Baba rakip olmaktan çok rol model olur. Bu özdeşleşme yoluyla, erkek çocuklar kendi süperegolarını ve erkek cinsiyet rollerini edinirler. Erkek çocuğu, annesine olan arzusunu başka kadınlara olan arzusunun yerine koyar.

Elektra Kompleksi Nedir?

Elektra kompleksi, Oedipus kompleksinin dişi versiyonunu tanımlamak için kullanılan bir terimdir diyebiliriz. Elektra kompleksi, 3 ile 6 yaşları arasında, bilinçsizce babasına cinsel olarak bağlanan ve annesine karşı giderek daha fazla düşman olan bir kız çocuğunun davranışlarını tanımlar.

Electra kompleksi sıklıkla Freud’a atfedilirken, aslında Freud’un düşüncelerini savunan Carl Jung tarafından ortaya atılmıştır (Jung & Kerenyi, 1963).

Kızlar için Electra kompleksi, kadının zaten hadım edildiği inancıyla başlar. Bunun için annesini suçlar ve babasını annesinden kıskanır. Kızların süper egolarını ve kadın cinsiyet rollerini geliştirmeleri için anneleriyle özdeşleşmeleri gerekir.

Ancak kızın annesine geri dönmek için babasını bir aşk nesnesi olarak görmeye yönelik motivasyonu, erkek çocuklarının babalarıyla özdeşleşme motivasyonundan çok daha az belirgindir.

Oedipus Kompleksi Nasıl Çözülür?

Freud’un psikoseksüel gelişim kuramının her aşamasında çocuklar, sağlıklı bir yetişkin kimliği oluşturmak için çözülmesi gereken bir gelişimsel çatışmayla karşı karşıyadır. Sağlıklı bir kimliğe sahip başarılı bir yetişkine dönüşmesi için çocuk, Fallik dönem çatışmasını çözebilmek için aynı cinsiyetten ebeveyniyle özdeşleşmelidir.

Peki! Oedipus kompleksi çocuk tarafından nasıl çözülür? Freud, ilk id babayı ortadan kaldırmak isterken, egonun babanın çok daha güçlü olduğunu bildiğini öne sürer. Ayrıca, erkek çocuk babasına karşı olumlu bir bağlılığa sahiptir.

İd, hatırlayabileceğiniz gibi, tüm bilinçsiz dürtüleri anında tatmin etmeye çalışan birincil enerji kaynağıdır. Ego ise, ilkel benliğin dürtüleri ile gerçekliğin talepleri arasında aracılık etmek için ortaya çıkan kişiliğin bir parçasıdır.

Çatışmayı çözmek için özdeşleşme olarak bilinen savunma mekanizması devreye girer. İşte bu noktada süper ego oluşur. Süper ego, bir tür içsel ahlaki otorite haline gelir. Süper egonun buradaki rolü, ilkel benliğin dürtülerini bastırmaya ve egonun bu idealist standartlara göre hareket etmesini sağlamaya çalışan baba figürünün içselleştirilmesidir.

Freud, ego ve id’in çatışmasında çocuğun süper egosunun yardımıyla babasının karakterini koruduğunu ve daha sonra Oedipus kompleksi yoluyla güçlü duygularını bastırdığını açıklar.

Toplumsal kurallar, dini inanışlar ve diğer kültürel faktörler dahil olmak üzere birçok dış etken, Oedipus kompleksinin bastırılmasına katkıda bulunur.

Çocuğun vicdanı ya da genel doğru ve yanlış algısı buradan ortaya çıkar. Ancak bazı durumlarda Freud, bu bastırılmış duyguların bilinçsiz bir suçluluk duygusuyla da sonuçlanabileceğini öne sürer. Bu suçluluk açıkça hissedilmese de, yine de bireyin bilinçli eylemleri üzerinde bir etkisi olabileceğini söyler.

Pedagog Ercüment Eşsiz