Çocuklar Neden Yalan Söyler?

Çocuklar neden yalan söyler? 6-7 yaş çocuğun yalan söylemesi normal mi? Çocuklarda yalan söyleme alışkanlığı ile nasıl baş edilir? Yalan söyleyen çocuğa nasıl davranmalı? Yalan söyleyen çocuğa ne ceza verilir?

Çocukların 7 yaşına kadar söylediği yalanların aslında biz yetişkinlerin düşündüğü gibi olmadığını söyleyebiliriz. Hayal ile gerçeği ayırt edemeyen çocuğun hayal alemindeki gözlemlerini söylemesi yalan olarak kabul edilemez. Oyun oynarken kendi kendine konuşan çocuk aslında hayal aleminde yaşar. Yetişkinlerin bunu görüp paniğe kapılması gereksizdir.

Oğlum küçükken tek çocuk olmasının da etkisi ile sık sık kendi başına oyunlar oynuyor, bundan da hoşlanıyordu. Bu oyunları sırasında oyuncakları ile sürekli konuşuyor ve oyuncaklarını konuşturuyordu. Sesiyle onlara hayat veriyor, gerçekmiş gibi onlarla sohbet ediyordu. Biz bu durumu ciddiye almamakla birlikte, kendi kendisine konuşmasıyla alay da etmedik. Çünkü çocuklarda hayali arkadaş, normal görülmesi gereken bir durumdur.

Bazen oyun arasında bize gerçek olmayan şeyler anlattığı oluyordu. Bunların hayal dünyasında yaşadığı ve gerçek olduğunu düşündüğü şeyler olduğunu biliyorduk ve onu dikkatle dinliyorduk.

Kimi zaman da muziplik yapmak için yalan söylüyor, bunu yaparken de gülerek kendini zaten ele veriyordu. Biz böyle durumlarda yine bozuntuya vermiyorduk. Ta ki 7 yaşına geldi, şakayla söylediği bu sözlerin yanlış olduğunu, şakayla bile olsa yalan söylemenin hoş bir davranış olmadığını belirtiyorduk. Şaka yapmak gayesinin dışında biz oğlumla yalan konusunda bir sıkıntı yaşamadık. Tam aksine oğlum, halk arasında “Doğrucu Davut” dedikleri kişilikte bir çocuk. Zaten şakayla bile yalan söylemeyi  beceremiyor, hemen gülerek yaptığı şakayı kendisi bozuyordu.

Çocuklar Neden Yalan Söyler?

Peki! Çocuklar neden yalan söyler?
7 yaşına kadar söylediği sözlerin yalan olduğunu bilmeyen çocuğun o saf dünyası “yalan” kelimesi telaffuz edilerek kirletilmemelidir. Neden yalan söylüyorsun?”, “Bir daha yalan söylediğini sakın görmeyeyim” gibi cümleler çocuğun temiz dünyasını kirleteceği, gibi baskı altında kaldığında yalan söylemesini de tetikleyecektir. Çocuklar baskı hissettiklerinde, cezalandırılacaklarını düşündüklerinde yalana başvurabilirler.

Bazı çocuklar dikkati üzerlerine çekebilmek için yalan söyleyebilir. Bu, çocukların kendilerini yetersiz hissetmelerinden ve özgüven eksikliğinden kaynaklanır.
Çocuklar yalan söylemeyi çoğu zaman yetişkinlerden öğrenirler. Zil çaldığında eşine, “kapıdaki filansa benim evde olmadığımı söyle” diyen baba çocuğuna yalan söylemeyi öğretir.

Her zaman söylediğim gibi, anne-babalar çocuklarından önce kendilerini yetiştirmeli, iyi birer ebeveyn olabilmek için gayret göstermelidir.

Çocuklar, baskı altında kaldıklarında, kişiliklerine yönelik bir saldırı olduğunu düşündüklerinde yalan söylerler. Yine hesap vermekten kaçmak için çocuk yalana başvurabilir. Anne-babanın yüksek not beklentisi ve çocuğa bunu yanlış bir şekilde aksettirmeleri çocuğun yalan söylemesine neden olabilir. Bilerek veya farkına varmadan çocuklarına olan sevgilerinin okul başarısı ile doğru orantılı olduğu izlenimi veren aileler, anne-babasının sevgisini kaybetmekten korkan çocuğun yalana sığınmasına neden olur. Mükemmeliyetçi annenin veya babanın çocuklar üzerinde oluşturduğu baskının yalana sebebiyet verdiği çok sık görülen bir durumdur.

Çocuklar bazen de anne-babasını üzmemek, dayaktan kaçmak için yalan söyler. Psikolojik veya fiziksel şiddet gören çocuk sık sık yalana başvurur. 

Yalan Söyleyen Çocuğa Nasıl Davranmalı?

Yalan söyleyen çocuğa kızmadan, azarlamadan, ceza vermeden ve “yalan” kelimesini kullanmadan “Bu anlattıkların bana sanki doğru değilmiş gibi geldi. Doğru olduğuna emin misin?” diyebiliriz. “Ben senin annenim (babanım) ve sana güveniyorum. Sen de bana güvenebilirsin. Hadi şimdi bana doğruyu söyle” diyerek devam edebiliriz.

Yalan söyleyen çocuğa ne ceza verilir?

Hala yalan söylemeyi sürdüren çocuk, poposuna vurarak, bir süreliğine odasından çıkmaması söylenerek veya sevdiği bir şeyden mahrum bırakılarak hafif bir şekilde cezalandırılabilir.

Yalan söylediğinde “Neden yalan söylüyorsun? Kaç kere yalan söyleme dedik biz sana” diyerek ceza alan çocuk, bir dahaki sefere daha akılcı yalanlar söylemek için planlar yapar. Bu şekilde yaklaşılan çocuk yalan konusunda ustalaşmaya başlar.

Bir çocuk asla yalan söylemeye mecbur bırakılmamalı, yalanı bir ihtiyaç gibi görmesine neden olunmamalıdır. Tehlikeli bir girdap olan yalandan kurtulamayan çocuklar, bütün hayatlarında işlerini yalanla çözmeye devam ederler.

Anne-baba yalandan ziyade çocuğun neden yalana başvurduğu konusuna odaklanmalı ve bu nedenleri ortadan kaldırmaya çabalamalıdır. Yalan söyleme davranışının altında yatan sebepler genellikle anne-babanın yanlış tutumlarıdır. Anne-baba çocuğun yalan söylemesine neden olan tutumlarında değişikliğe gitmeden bu sorunun çözülmesi çok zordur.

Anne-baba çocuğa iyi birer örnek olarak verdikleri sözleri tutmalı, tutamayacakları sözleri vermemeli ve yalan söylememelidir. Yalan söyleyen çocuk başkalarının yanında rencide edilmemeli, bu konu çocukla baş başa konuşulmalıdır. Çocuğa bu davranışın kötü bir davranış olduğu söylenerek, bu sorunu çözmek için ona yardım etmeye hazır olduğumuz belirtilmelidir.

Şu bilinmelidir ki, çocuğun şartlar ne olursa olsun, her durumda doğruyu rahatlıkla söyleyebilmesinin yolu anne-babasına duyduğu güvenden geçer. Doğruyu söylediğinde anne-babasından zarar gelmeyeceğini bilen çocuk, kolay kolay yalana başvurmaz.